Wat je niet moet doen bij decubitus (doorligwonden)

Decubitus, ook wel doorligwonden genoemd, zijn wonden die ontstaan door langdurige druk op de huid en onderliggende weefsels. Dit komt vooral voor bij mensen die langdurig in dezelfde positie liggen of zitten, zoals bedlegerige patiënten of mensen in een rolstoel. Het voorkomen en behandelen van decubitus vraagt om zorgvuldige aandacht. Om de wonden niet te verergeren en herstel te bevorderen, is het belangrijk te weten wat je niet moet doen bij decubitus. Hier volgen de belangrijkste fouten die je moet vermijden.

1. Geen aandacht besteden aan preventie

Decubitus kan vaak worden voorkomen door regelmatige verplaatsing en het verminderen van druk op kwetsbare plekken, zoals de hielen, stuit en schouderbladen. Een veelgemaakte fout is echter het negeren van preventieve maatregelen, zoals:

• Niet vaak genoeg van houding wisselen: Mensen die langdurig in bed liggen of in een rolstoel zitten, moeten regelmatig worden verplaatst om de druk te verlichten. Houdingen zouden minimaal elke 2 uur moeten worden gewijzigd om de doorbloeding te stimuleren.
• Geen gebruik maken van drukverlagende hulpmiddelen: Het niet gebruiken van speciale matrasverdelers, luchtmatrassen, kussens of rolstoelkussens kan leiden tot een snellere ontwikkeling van decubitus.

2. De huid niet goed verzorgen

Een fout die vaak wordt gemaakt, is het nalaten van goede huidverzorging, wat essentieel is om decubitus te voorkomen en te behandelen.

• Huid vochtig laten blijven: Langdurige blootstelling aan vocht door zweet, urine of wondvocht kan de huid verweken en vatbaarder maken voor decubitus. Het is belangrijk om de huid droog en schoon te houden.
• Geen aandacht besteden aan huidinspectie: Het niet regelmatig controleren van de huid op roodheid, zwelling of wondjes kan betekenen dat je de vroege tekenen van decubitus mist. Regelmatige inspectie van de huid helpt om problemen in een vroeg stadium aan te pakken.

3. Druk uitoefenen op de wond

Een veelgemaakte fout bij decubitus is het blijven uitoefenen van druk op de aangedane plek. Dit vertraagt de genezing en kan de wonden verergeren.

• Patiënt niet goed positioneren: Het laten liggen of zitten van een patiënt op de doorligwond kan de situatie aanzienlijk verslechteren. Zorg ervoor dat de druk op de wond volledig wordt verlicht door het gebruik van kussens of aangepaste houdingen.
• Te strak verbinden: Een te strakke verband- of windeltechniek kan de bloedsomloop verder belemmeren en druk op de wond verhogen, waardoor het risico op complicaties toeneemt.

4. Onjuiste wondverzorging

Het goed verzorgen van de wond is cruciaal, maar fouten bij de wondbehandeling kunnen het herstelproces vertragen of infecties veroorzaken.

• De wond uitdrogen: Hoewel een droge omgeving goed is voor de omringende huid, is een doorligwond gebaat bij een vochtige wondomgeving om het genezingsproces te ondersteunen. Te droog houden van de wond kan de genezing vertragen.
• Geen professioneel advies vragen: Zelfmedicatie of het toepassen van huis-tuin-en-keukenmiddelen zonder overleg met een zorgverlener kan schadelijk zijn. Voor de behandeling van decubitus is het cruciaal om advies in te winnen van een arts of wondverpleegkundige om de juiste behandelmethode toe te passen.

5. Negeren van pijnklachten

Pijn is een belangrijk signaal dat niet genegeerd mag worden, omdat het kan wijzen op verergering van de decubitus of onderliggende infecties.

• Pijn als normaal beschouwen: Het is een vergissing om pijnklachten af te doen als normaal bij decubitus. Pijn kan betekenen dat de wond dieper of geïnfecteerd is, wat onmiddellijke medische aandacht vereist.

6. Onvoldoende voeding en hydratatie

Goede voeding en hydratatie spelen een cruciale rol bij het voorkomen en genezen van doorligwonden.

• Tekort aan eiwitten en vitamines: Onderbehandeling van voeding kan de wondgenezing ernstig vertragen. Een gebrek aan eiwitten, vitamines (zoals vitamine C en zink), en vocht kan het herstelproces belemmeren. Het lichaam heeft deze voedingsstoffen nodig om nieuwe weefsels te vormen en het herstel te bevorderen.

7. Geen aandacht besteden aan infectiegevaar

Het negeren van tekenen van infectie kan ernstige gevolgen hebben, zoals sepsis (bloedvergiftiging) of weefseldood.

• Geen aandacht besteden aan tekenen van infectie: Tekenen zoals roodheid, zwelling, pusvorming, koorts of een vieze geur rond de wond moeten niet worden genegeerd. Bij deze symptomen is directe medische zorg noodzakelijk.

8. De ernst van de decubitus onderschatten

Een veelvoorkomende fout is het onderschatten van de ernst van doorligwonden. Decubitus kan zich snel ontwikkelen van oppervlakkige roodheid naar diepe, geïnfecteerde wonden die het onderliggende weefsel en zelfs bot kunnen aantasten.

• Geen professionele zorg inschakelen bij ernstigere stadia: Decubitus kent verschillende categorieën, van milde roodheid (categorie 1) tot diepe zweren (categorie 4). Zodra een wond dieper wordt, is gespecialiseerde medische zorg noodzakelijk. Het uitstellen van een bezoek aan een arts kan leiden tot ernstige complicaties.

9. Gebruik geen windring

Het gebruik van een windring (ook wel een “doughnut cushion” genoemd) wordt niet aanbevolen bij de behandeling van decubitus (doorligwonden), omdat het juist de situatie kan verergeren. Het doel bij de behandeling van decubitus is altijd om de druk gelijkmatig te verdelen en de huid goed doorbloed te houden, en windringen passen daar niet bij.

• Een windring zorgt ervoor dat het gebied rond de wond extra druk krijgt omdat het gewicht van het lichaam zich concentreert op de randen van de ring. Dit kan de doorbloeding belemmeren, waardoor omliggend weefsel ook beschadigd kan raken en de wond dieper kan worden.

• Goede bloedcirculatie is essentieel voor het genezingsproces van doorligwonden. Windringen kunnen de circulatie in de omliggende huid en weefsels afknijpen, waardoor het herstel juist vertraagt en de kans op uitbreiding van de wond toeneemt.

• Het doel van het behandelen en voorkomen van decubitus is het gelijkmatig verdelen van de druk over een zo groot mogelijk huidoppervlak. Windringen doen dit niet; ze creëren juist drukpunten. Speciale drukverlagende kussens en matrassen zijn veel geschikter, omdat die de druk gelijkmatig verdelen en het risico op verdere schade aan de huid verkleinen.

• In plaats van verlichting te bieden, kunnen windringen zorgen voor meer irritatie en druk rondom de wond. Dit kan de decubitus verergeren, de wond dieper maken of zelfs tot nieuwe wonden leiden.